Jak monitorować stan łożysk i przekładni w maszynach przemysłowych

Łożyska i przekładnie to kluczowe elementy większości maszyn przemysłowych. Ich prawidłowe działanie decyduje o płynności produkcji, wydajności i bezpieczeństwie pracy. Jednocześnie są to podzespoły najbardziej narażone na zużycie. Awaria łożyska lub przekładni może zatrzymać całą linię technologiczną, generując wysokie koszty i straty czasu. Dlatego tak istotne jest regularne monitorowanie ich stanu technicznego. W tym artykule wyjaśniamy, dlaczego kontrola tych elementów jest tak ważna, jakie metody warto stosować i jak nowoczesne technologie pozwalają przewidywać awarie z wyprzedzeniem.

Spis treści

Dlaczego łożyska i przekładnie są najbardziej narażone na zużycie

Łożyska i przekładnie pracują w trudnych warunkach: przy dużych obciążeniach, wysokich prędkościach i zmiennych temperaturach. Nawet niewielkie błędy montażowe czy nieprawidłowe smarowanie mogą prowadzić do szybkiego pogorszenia ich stanu. Najczęstsze przyczyny uszkodzeń to:

niewspółosiowość wałów,
nadmierne drgania i wibracje,
zanieczyszczenia i ciała obce w układzie,
niewłaściwy dobór lub brak smarowania,
przeciążenia mechaniczne i cieplne.

Uszkodzenia łożysk i przekładni nie pojawiają się nagle – ich symptomy można wykryć wcześniej. Wibracje, wzrost temperatury czy zmiana hałasu maszyny to sygnały ostrzegawcze, które wskazują na początek degradacji elementu. Odpowiedni monitoring pozwala reagować, zanim dojdzie do awarii.

Metody monitorowania stanu łożysk i przekładni

Regularna diagnostyka to podstawa skutecznego utrzymania ruchu. W praktyce stosuje się kilka metod pozwalających wykryć nieprawidłowości na wczesnym etapie.

Diagnostyka drganiowa (vibrodiagnostyka)

To najczęściej stosowana metoda oceny stanu łożysk i przekładni. Polega na pomiarze parametrów drgań, takich jak prędkość, przyspieszenie czy przemieszczenie. Analiza drgań w dziedzinie częstotliwości (FFT) pozwala dokładnie określić rodzaj uszkodzenia – od niewyważenia wirnika po pęknięcie elementu tocznego w łożysku.

Nowoczesne czujniki drgań umożliwiają stały nadzór nad maszyną i wysyłają alarm, gdy wartości przekroczą dopuszczalne normy. Systematyczna analiza wyników pozwala śledzić trendy i planować konserwację w odpowiednim momencie.

Warto przeczytać: Czym jest prewencyjne utrzymanie ruchu i dlaczego się opłaca

Pomiary temperatury i smarowania

Temperatura łożysk i przekładni to jeden z najprostszych i najskuteczniejszych wskaźników ich stanu. Zbyt wysoka temperatura oznacza zwiększone tarcie – często spowodowane brakiem smaru, jego degradacją lub zanieczyszczeniem. Do pomiarów stosuje się czujniki termiczne, a w bardziej zaawansowanych systemach – kamery termowizyjne, które wykrywają lokalne przegrzewania.

Kontrola jakości smarów również dostarcza cennych informacji. Zmiana lepkości, koloru czy obecność drobin metalu świadczy o zużyciu powierzchni ciernych. Regularna analiza smarów powinna być częścią planu utrzymania ruchu.

Analiza olejowa i czujniki IoT

W przekładniach przemysłowych szczególnie skuteczna jest analiza oleju. Pozwala wykryć mikroskopijne cząstki metalu powstające przy tarciu zębów kół. Dzięki temu można ocenić stopień zużycia i zaplanować wymianę podzespołów zanim dojdzie do poważnej awarii.

Coraz częściej stosuje się systemy IoT z czujnikami monitorującymi parametry oleju i drgań w czasie rzeczywistym. Dane są przesyłane do systemów CMMS, które analizują trendy i automatycznie tworzą zgłoszenia serwisowe. To rozwiązanie idealne dla zakładów, które wdrażają strategię predictive maintenance.

Jak interpretować wyniki pomiarów i zapobiegać awariom

Samo zbieranie danych to nie wszystko – kluczowa jest ich właściwa interpretacja. Każda maszyna ma swój charakterystyczny profil drgań i temperatury. Odchylenie od tego profilu oznacza potencjalny problem.

Tworzenie bazy danych historycznych umożliwia porównywanie wyników w czasie i identyfikację trendów. Jeżeli wartości rosną stopniowo – to sygnał, że wkrótce może dojść do uszkodzenia. W takiej sytuacji zaleca się:

korektę smarowania,
sprawdzenie osiowości i luzów,
wyważenie elementów wirujących,
zaplanowanie wymiany części w dogodnym terminie.

W przypadku wykrycia drgań o nietypowej częstotliwości warto skorzystać z pomocy wyspecjalizowanej firmy serwisowej, która posiada doświadczenie i odpowiedni sprzęt diagnostyczny.

Zobacz też: Outsourcing utrzymania ruchu – fakty i mity

Nowoczesne technologie w monitorowaniu łożysk i przekładni

Postęp technologiczny pozwala dziś na zautomatyzowane monitorowanie maszyn. Systemy czujników bezprzewodowych (np. komunikacja Bluetooth lub Wi-Fi) umożliwiają ciągły pomiar drgań i temperatury bez konieczności zatrzymywania produkcji. Dane trafiają do oprogramowania CMMS, które generuje raporty i alarmy w czasie rzeczywistym.

Coraz częściej wykorzystuje się także rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji. Algorytmy analizują tysiące danych z wielu maszyn i potrafią przewidzieć awarię z dużym wyprzedzeniem. Dzięki temu dział utrzymania ruchu może planować działania naprawcze w sposób optymalny, minimalizując ryzyko przestojów.

Warto sprawdzić: Jakie narzędzia wspierają diagnostykę maszyn

Korzyści z regularnego monitoringu łożysk i przekładni

Systematyczne monitorowanie przynosi wymierne korzyści dla zakładu produkcyjnego. Wśród najważniejszych można wymienić:

ograniczenie liczby awarii i przestojów,
wydłużenie żywotności komponentów,
redukcję kosztów napraw i serwisów,
większą stabilność procesów produkcyjnych,
poprawę bezpieczeństwa pracy,
lepsze planowanie konserwacji i inwestycji.

Regularne pomiary to nie tylko sposób na wykrywanie usterek, ale także narzędzie do optymalizacji pracy całego parku maszynowego.

Jak NVS wspiera zakłady przemysłowe w monitorowaniu maszyn

New View Service (NVS) oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie utrzymania ruchu i diagnostyki technicznej. Zespół inżynierów realizuje pomiary drgań, analizę olejową, monitoring stanu łożysk i przekładni, a także wykonuje modernizacje i remonty maszyn.

Dzięki doświadczeniu zdobytemu w zakładach produkcyjnych znajdujących się w południowej Polsce (Zabrze, Katowice, Gliwice) NVS zapewnia pełną obsługę techniczną oraz szybkie reagowanie w sytuacjach awaryjnych.

Więcej informacji:
Pogotowie utrzymania ruchu
Usługi dla przemysłu
Kontakt z NVS

FAQ – najczęstsze pytania o monitoring łożysk i przekładni

Jak często należy monitorować stan łożysk i przekładni?

Częstotliwość pomiarów zależy od rodzaju maszyny i intensywności jej pracy. W przypadku kluczowych urządzeń pomiary warto prowadzić co tydzień lub wdrożyć system ciągłego nadzoru online.

Jakie objawy świadczą o uszkodzeniu przekładni?

Nietypowe dźwięki, zwiększone drgania, spadek mocy lub wzrost temperatury obudowy to sygnały, że przekładnia wymaga kontroli.

Czy czujniki IoT są opłacalne dla mniejszych zakładów?

Tak. Ich ceny w ostatnich latach znacznie spadły, a korzyści wynikające z uniknięcia nawet jednej awarii często przewyższają koszt wdrożenia systemu.

Jakie błędy najczęściej popełnia się przy diagnostyce łożysk?

Brak regularności pomiarów, nieprawidłowy montaż czujników, brak kalibracji sprzętu i interpretowanie danych bez uwzględnienia trendu pracy maszyny.

Podsumowanie

Monitoring łożysk i przekładni to jeden z najważniejszych elementów skutecznego utrzymania ruchu. Dzięki regularnym pomiarom i analizie danych można wcześnie wykrywać nieprawidłowości, planować konserwację i unikać kosztownych awarii.

Wdrażając nowoczesne systemy diagnostyczne i współpracując z wyspecjalizowanymi firmami, takimi jak NVS, przedsiębiorstwa zyskują pewność, że ich maszyny będą działały niezawodnie i bezpiecznie przez długie lata.

Dowiedz się więcej i skontaktuj się z New View Service (NVS), aby wdrożyć skuteczny system monitoringu maszyn w swoim zakładzie.
Skontaktuj się z nami